روش حفاری دورانی یا روتاری
روش حفاری دورانی یا روتاری ، یکی از روش‌های معمول حفاری در صنعت نفت و گاز است. این روش از یک دستگاه حفاری با قابلیت چرخش 360 درجه استفاده می‌کند. این دستگاه شامل یک موتور قوی، سیستم لوله‌کش، بلبرینگ‌ها، مکانیزم نوار نقاله، انواع قلاب‌ها و چرخ‌های بزرگ است.
در حفاری دورانی، لوله‌های حفاری به کمک قلاب‌ها به سیستم حفاری متصل می‌شوند و سپس به کمک موتور حفاری چرخش داده می‌شوند.
همچنین، از یک ماده حفاری مانند گچ یا خاک روی برای کنترل فشار سنگین و نگهداری دیواره‌های چاه استفاده می‌شود. این ماده به طور مداوم در طول حفاری به چاه تزریق می‌شود تا از بروز مشکلاتی مانند فشار بالا، پاره شدن دیواره چاه یا دستگاه حفاری جلوگیری شود.
در حفاری دورانی، برای افزایش سرعت حفاری و حفر به عمق‌های بیشتر، از چرخ‌های بزرگ و قدرتمندی استفاده می‌شود. این چرخ‌ها قادر به چرخش با سرعت بالا هستند و به دلیل وجود سیستم نوار نقاله، لایه‌های خاکی که حفر می‌شوند به سرعت و سریعی از محل حفاری حذف می‌شوند و اجازه می‌دهند که پیشرفت حفاری به سرعت ادامه پیدا کند.
همچنین در حفاری دورانی، از دستگاه‌هایی مانند بیت‌های حفاری، که دارای انواع شکل‌ها و اندازه‌های مختلف هستند، استفاده می‌شود.
بر اساس نوع سنگ و شکل چاه، بیت‌های حفاری مناسب انتخاب می‌شوند. مثلا، در شرایطی که سنگ‌ها سخت هستند، بیت‌های حفاری با دنده‌های بسیار قوی و برش محکم استفاده می‌شوند.
در کل، حفاری دورانی یا روتاری یک روشکارآمد و موثر برای حفاری چاه‌های نفت و گاز است. این روش به دلیل سرعت بالا و کارایی بیشتر، می‌تواند به صرفه‌ترین روش حفاری در بسیاری از شرایط باشد.
همچنین، این روش به دلیل کنترل بهتر فشار و دما در چاه، از انفجار و خطرات دیگر ناشی از حفاری کمک می‌گیرد. با این حال، هزینه‌های این روش نیز بالا است چرا که دستگاه‌های پیشرفته و مصرف بالای سوخت و ماده حفاری نیاز دارد.
چه عواملی برای انتخاب روش حفاری باید در نظر گرفت؟
انتخاب روش حفاری مناسب برای هر چاه نفت و گاز، به عوامل مختلفی بستگی دارد. در زیر به برخی از این عوامل اشاره می‌کنم:
1- نوع سنگ: نوع سنگ‌هایی که باید حفاری شود، بر روی انتخاب روش حفاری تأثیر می‌گذارد. برای مثال، در صورتی که سنگ‌ها سخت باشند، روش حفاری دورانی یا روتاری ممکن است مناسب باشد، در حالی که در صورتی که سنگ‌ها نرم باشند، روش حفاری پیچیده و آرام مانند روش حفاری لایه‌ای مناسب‌تر باشد.
2- عمق چاه: عمق چاه نیز تأثیر بسزایی بر روش حفاری دارد. در صورتی که چاه عمیق باشد، روش حفاری دورانی یا روتاری به دلیل سرعت بالا و کارایی بیشتر، مناسب‌تر است. اما در صورتی که چاه کم عمق باشد، روش حفاری پیچیده و آرام مانند حفاری لایه‌ای، مناسب‌تر است.
3- شیب چاه: شیب چاه نیز تأثیر بسزایی بر انتخاب روش حفاری دارد. در صورتی که شیب چاه بیشتر باشد، روش حفاری پیچیده و آرام مانند حفاری لایه‌ای، مناسب‌تر است.زیرا این روش به دلیل کنترل بهتر فشار و دما در چاه، از انفجار و خطرات دیگر ناشی از حفاری کمک می‌گیرد. در حالی که در صورتی که شیب کمتر باشد، روش حفاری دورانی یا روتاری به دلیل سرعت بالا و کارایی بیشتر، مناسب‌تر است.
4- اندازه چاه: اندازه چاه نیز بر روی انتخاب روش حفاری تأثیر دارد. در صورتی که چاه بزرگ باشد، روش حفاری دورانی یا روتاری به دلیل کارایی بیشتر، مناسب‌تر است. اما در صورتی که چاه کوچک باشد، روش حفاری پیچیده و آرام مانند حفاری لایه‌ای، مناسب‌تر است.
5- محیط زیست: محیطزیست نیز بر روی انتخاب روش حفاری تأثیر دارد. در صورتی که چاه در منطقه‌ای با محیط زیست حساس مانند منطقه‌ای با جنگل‌ها و آب‌های زیاد قرار دارد، روش حفاری پیچیده و آرام مانند حفاری لایه‌ای، مناسب‌تر است زیرا این روش به دلیل کنترل بهتر فشار و دما در چاه، از انفجار و خطرات دیگر ناشی از حفاری کمک می‌گیرد و احتمال آسیب به محیط زیست کمتر است.
6- هزینه‌ها: در نهایت، هزینه‌های روش حفاری نیز بر روی انتخاب آن تأثیر دارد. روش حفاری دورانی یا روتاری، به دلیل هزینه‌های بالای دستگاه‌ها و مصرف بالای سوخت و ماده حفاری، در بسیاری از موارد گزینه‌ی گران قیمت‌تری است.
در صورتی که بودجه محدود باشد، روش حفاری پیچیده و آرام مانند حفاری لایه‌ای، مناسب‌تر است. با این حال، هزینه‌های روش حفاری نباید تنها عامل تعیین‌کننده باشند و باید با توجه به عوامل دیگر نیز روش حفاری مناسب را انتخاب کرد.